سرورق

اے جمالت عرش عزت جاو دان انداختہ

اے جلالت فرش عزت جادوان انداختہ

فی الغت النبی صلی اللہ علیہ وسلم

عاشقان چون بردر دل حلقۂ سوازنند

شہبازم وشکار جہاں نیست درخورم

اے رخت مجمع جمال شدہ

قبلہ روی صوفیان پایلہ صفای او

دلا دربزم ما رہان تاجان افشانے

ہنوز باع جہان رابنود نام ونشان

لاح صباح الوصال ذرتموس الشراب

روشنان آئینہ دل چومصفا بینند

می بیاد رسا قیانا خویشتن راکم زنیم

اگر وقت سحر بادی زکوی یار درجنبید

دل ترا دوست ترزجان وارد

اے صبا جلوہ دہ گلستان را

یارب این بوی چین خوش رگلستان آید

گہ برداز من بیدل بر جانان خبری

کاخراین بخت من ازخواب در آید سحری

منم بخشق سراز عرش بر تر آوردہ

طرب ای دل کہ نو بہار آمد

جند اصفۂ بہشت مثال

جندا صفۂ سرای کمال

دوش مانا شنید فریادم

بطعنہ گفت مرا دوستی کہ ای زراق

فرزند عزیژ قرۃ العین کبیر

راحت جان من عماد الدین

یا نسیم خوش بہار و زید

تعالے من توحد بالکمال

زدا مصری بحاس الطرف ساقینا

یا من مہجتی علیک السلام

ما من امات واحیابا الخط واطبا

الا یا یہا الساقی لقدم بفرقت

لقد طاب الزنان وعن حاوی

اہل نہلی عین الظلام

الا قم واختنم یو التلافی

فمالے لم اطاسبع الطباتی

لقد فاح الربیع و دارساتی

الاقدطال عہدی بالوصالے

کئوس تلاء لات بمدام

باچنین تشنۂ وزلال وصال

آفتاب رح توپیدا شد

ای تبو روز وشب جہاں روشن

مطرب عشق مے نواز دساز

اے رخت آفتاب عالمتاب

عشق ناگاہ بر کشید علم

روی جانان بچشم جان دیدن

یارب آن لعل شکرین چہ خوش ست

بیدلی راکہ عشق نبوازو

در جام جہان نمای اول

عشق ست کہ ہم تن وستہم جام

پیش از عدم دو جود عالم

پیش از عدم دو جود اغیار

عشق از سر کوی خود سفر کرو

یاریست مراوراے پردہ

عشق از پس پردہ روے نمود

آن مرغ کہ باز رین پر وبال

عشق ارتبو رخ عیان نماید

آن بحر کہ موج واست دریا

مستم کن آنچنا نکہ ندانم کہ من منم

ساقی بیارمے کہ فرورفت آفتاب

تازاشیان کون چو سمیرغ بر پرم

آنا نکہ گوی عشق زمیدان ربودہ اند

چندین ہزار قطرہ زدریاے بیکران

بر ترز چند وچون جبروت جلال او

کارم از دست رفت و دست از کا

اے بے نیاز آمدہ ام برور تو باز

شاید از شود درجہان فگینم

کان تمنای جان حیران کو

کاین دم آن سرور شماباماست

دوش پر سیدم از دل غمگین

برتوانوار حق مقرر باد

ای گرفتہ ولایت از تو نظام

ساقی بدہ آب زندگانے

درمیکدہ با حریف قلاش

ای روی تو شمع مجلس افروز

ای مطرب عشق ساز بنواز

وقت طرب ست ساقیا خیز

ساقی چکنم بساغر وجام

دل از دل بیقرار شستم

ساقی می ومہر ریز درجام

ساقی زشرا نجانہ نوش

ساقی بنما رخ نکویت

ساقی بدہ آب زندگانے

باقی دوسہ دم کہ ہست ساقی

ساقی سروروسرندارم

ساقی قدحے کہ نیم مستیم

سر بسر از لطف جانی ساقیا

ای مرایکبار گی از خوشیتن کردہ جدا

ہر سحر صد نالہ وزاری کنم پیش صبا

ند یدم درجہان کامی دریغا

کشیدم رنج بسیاری دریغا

دیدی چومن خرابی افتادہ درخرابات

ای زفروغ رخت تافتہ صدآفتاب

چنین کہ حال مل انیست در خرابات ست

مست خراب باید افتادہ در خرابات

ساقی قدح شراب وروست

رخ لگا رمرا ہرزمان وگررنگ ست

ندیدہ ام رخ خوب توروز کی چند ست

جزدیدن روئی تو مرا رای دگر نیست

طرۂ یار پریشان چہ خوش ست

عراقی باردیگر تو بہ بشکست

دل کہ دائم عشق می درزیدفت

زخواب نرگس مست تو سرگران برخاست

شوری زشرابخانہ برخاست

ناگہ ازمیکدہ فغان برخاست

بیک کرشمہ کہ حشمت درابروان انداخت

کی بہ بینم چہرہ زیبای دوست

ہر دلی کو بعشق مائل نیست

باز بیکبارگی یار کم ما گرفت

شادکن جان من کہ غمگین ست

ساز طرب عشق کہ داند کہ چہ سازست

باز مراد رغمت واقعۂ جانی است

درسرم عشق تو سودائی خوشست

جانا نظرے کہ دل نگارست

باز ہجر یار دابا غم گرفت

از پردہ برون آمد ساقی قدجی درست

دل چوردام عشق منظور رست

دو اپ پیک نظر مید دانم از چپ وراست

چوآفتاب رخت شایہ برجہان انداخت

عشق سمیر غیبت کو رادام نیست

در کوی خرابات کسی راکہ نیازست

ساقی ارجام مے دمادم نیست

مرا گریار نبوز ذرہی دولت زہی دولت

مہر مہر دلبری برجان ماست

بتمای رخت نہ ہوش ماند

ازمیکدہ تاچہ شود برخاست

خستہ دلم بام طرب میکند

باپر تو جمالت برہان چہ کاروارد

مرلگر چہ زغم جان مے برآید

مرادرد تو درمان می نماید

باعشق دلکشایت خرمان چہ کاردارد

وہ کہ کارم زدست می برود

بیا کہ عمر من خاکسارمے گذرد

بیا بیا کہ نسیم بہار مے گذرد

آنرا کہ غمت زدر براند

تاکی کشم جفای تواین نیز بگذرد

بیا کیں دل سر ہجران ندارد

محنت سر مرد می ندارد

درمن نگر دیار و گربار کہ واند

اگر یاری ززلف یار از رخسار بر خیزو

دل دولت خرمی ندارد

صبا وقت سحر بوئی زکوئی یارمے اید

آن راکہ چو تو فگارباشد

تازلف تو نگیر ودل بیقرار باشد

گہی درد تو درمان می نماید

زان پیش کہ دل زجان برآید

درحلقۂ فقیران قیصر چہ کاردارو

نگاری کہ بامامے نیاید

یاد آن شیریں پسر خواہیم کرد

ہر کہ اودخوی ہستی میکند

می روان کن ساقیا کا ین دم روان خواہیم کرد

من ریخور راروزی نپرسدیارچہ تو ان کرد

ازدریار گدر نتوان کرد

روی ننمود یار چہ توان کرد

پشت برروز گار باید کرو

دیدۂ بختم دریغا کورشد

بدین زبان صفت حسن یارنتوان کرد

گہ نظر کردم بروی ماہ رخساری چاد چہ

من مست مے عشق ہشیار نخوا ہم شد

آشکاراکنم نہان تاچند

امروز مراور دل جزیار نمی گنجد

با عشق تو ناز درنگنجد

جانا حدیث عشقت دردستان نگنجد

باعشق عقل فرسا دیوانہ چہ سنجد

باشمع روی خوبان پروانہ چہ سنجد

از اشتیاق تو جانا دلم بجان آمد

بیاکہ بے رخ خوبت دلم بجان آمد

کی از تو جان غمگینی شود شاد

آخر این تیرہ شب ہجر بپا یان آید

رخ سوی خرابات نہادیم دگربار

دل درگرہ زلف تو بستیم دگر بار

ای باد صبا بکوی آن یار

دل در گرہ زلف تو بستیم دگربار

طاب روح النیم بالاشجار

نظر زحال من ناتوان دریع مدرا

غلام روی تو ام ای غلام بادہ بیار

آب حیوان ست آن لب یاشار

سربسر از لطف جانی ای پسر

نیم چون کنفیس بیغم دلم غمخواراولی تر

مرزاہرچہ می بینی رخ دلدار اولی تر

بدست غم گرفتارم بیا ای یار دستم گیر

بیدلی رابی آرزدہ گیر

بردرت افتادہ ام خوار وحقیر

ای امید جان عنایت از عراقی دیگر

چون تو کردی حدیث عشق آغاز

ساقی زشکر خندہ شراب طرب انگیز

ای مطرب درد پرور نبواز

کارما نبگرچہ خام افتاد باز

بے جمال تو ای جہان افروز

ازغم عشقت جگر خون ست باز

صلای عشق کہ ساقی زلعل خندانش

بکشم نیاز روزی سرزلف مشک رنگش

دربزم قلندران قلاش

کردم گذری بمیکدہ دوش

تماشا میکندہردم دلم درباغ رخسارش

باز غم بگرفت داما نم دریغ

جندا عشق وحبذا عشاق

گر آفتاب رخت سایہ افگند برخاک

دلی کہ آتش شوق تو اش بسوزدپاک

بیا کہ خانۂ دل پاک کردم از خاشاک

تنگ آمدم از وجود خود تنگ

خوشتراز خلدبریں آراستند ایوان دل

میندا ی دل بجز دریار خوددل

ای دیدہ بد ارماتم دل

گرچہ زجہان جوی نداریم

مااندہ تو بناز داریم

ناخور دہ شراب میخروشیم

شہر یست بزرگ ماوو روئیم

گرزشمعت چراغی افرذریم

اے دوست بیاکہ مافدئیم

تاکے ہمہ مدح خویش گوئیم

ماد گر بارہ تو بہ بشکستیم

بیا ای دیدہ تایکدم بگرئیم

افسوس کہ بازاز در تو دور بما ندیم

تاکی ازدست فراق تو ستمہا بنییم

خیزید عاشقان نفسی شور و شرکنیم

ماچو قدر وصلت

خیز تا قصد کوی یارکنیم

ما بازرہ خانۂ خمار گرفتیم

آن بخت کو کہ بردرتو باز بگذرم

دلبری یاد لبری یا جان ویا جانان نمیدانم

ازدم وجان عاشق زار توام

نیست کاری بآنم داینم

چہ خوش بودی دریغاروز گارم

ہیہات کزین دیار رفتم

در آشاد ازدرم چند انکہ خوش ورروتیو خندم

باز وروام افتادہ ام

مرا جزعشق تو جانی نمی بینم نمی بینم

من کہ ہر لحظہ زار میگربم

کجائی ای دل وجانم کہ از غم تو بجا نم

جاتان نظرے کہ نا توانم

گرچہ دل خون شدہ از خاک درت نگر یزیم

شادی کہ بدر گاہ تو عمری بہ نشنیم

اکوس تلا لات بمدام

منہ چہ دانم کہ چرا از تو جدا افتادم

تاکی ازدست تو خوننا بہ خورم

امر وزمن کہ بیدل وبی یار ماندہ ام

اے راحت روانم دوراز تونا تو انم

یاران غم خوربد کہ غمخوار ماندہ ام

کجائی اے جان خوشترشبت خوش باو من رفتم

ساقی چو نمید ہی شرابم

زغم زار وحقیر م با کہ گویم

من آن قلاش درند ببینوایم

دل گم شداز ونشان نیا بم

چہ خوش بودی دریغاروز گارم

در حسن رخ خوبان پیدا ہمہ اودیدم

ازرخ جانفرای تو گشتہ خجستہ فال من

ماہ رخان کہ داد عشق عارض لالہ رنگ شان

رفت کا رول زدست اکنون تو دان

درکف جورتوافتادم تودان

بگذرای غافل زیاداین وآن

مقصوددل عاشق شیدا ہمہ اددان

زول جانان غم عشقت رہا کردن تو ان نتوان

نگار ارسر کویت گذرکردن تو ان نتوان

مبتلائے ہجر یارم الغیاث ای و دستان

بپیرس ازدلم آخر چہ دل کہ قطرۂ خون

عاشقی دانی چہ باشدبے دل وجان زیستن

اے یار بیادیاری کن

اے حسن ٹوبی پایان آخرچہ جمالت ابن

چہ کنم کہ دل نسازم ہدف خدنگ اومن

پی رخت جاتان دلم غمگین مگن

ماہر دیارح زمن پنہاں مکن

تاتوانی ہیچ درمانم مکن

اے دل وجان عاشقان شیفتۂ لفای تو

چو دل زدائرۂ عقل وفہم شد بیرون

اے ہمہ سیل دل سن سوی تو

اے دل وجان عاشقان شیفتۂ جمال تو

ترک من ای من غلا روی تو

ای آرزو جان ودلم ازروی تو

ازمونس غمگسار جان کو

ساقی قدح مئی مغان کو

در صومعہ نہ کنجد رند شرا بخانہ

اے راحت روح ہر شکستہ

اے جمالت برقع ازرخ ناگہان انداختہ

سر عشقت کس ٹواند گفت نہ

جانان ومید بوی گلستان صبحگاہ

زہی جمال تو رشک بتان یغمائی

بشرارۂ قلندر بزن از حریف مائی

بود آیا کہ خرامان زدرم باز آئی

بیاکہ بے تو بجان آمدم زتنہائی

چہ بود گرنقاب بکشائی

شدم از عشق تو شیدا کجائی

زاشتیاق تو جانم بلب رسید کجائی

اے خوشتراز جان آخر کجائی

نیم بے تودمی بیغم کجائی

اے ربودہ دلم بر عنائے

درین رہ گر تبرک سربگوئی

درین رہ گر تبرک خود بگوئی

درکوی تو لولیے کذائی

دلے دارم چہ دل محنت سرائے

سحر گہہ بروراحت سرائے

نے از تو بمن رسید بوئے

ہمی گردم بگر دہر سراے

اے باد برداگر توانے

چنانم از ہوس لعل شکر ستانے

تر سابچۂ شوخی شنگے شکر ستانے

چہ خوش باشد کہ دلدارم تو باشے

نگار اوقت آن آمد کہ یکدم زان من باشے

خوشادروی کہ درمانش تو باشی

تا چند عشق بازیم برروی ہرنگاری

اے دل نشین چو سو گوارے

امد بدرت امید وارے

نگارا کے بود کا سید وارے

نگاراازوصالت خود مراتا کی جدا دارے

جانان زمنت ملال تاکے

ازغم دلدار زارم مرگ بہ زین زندگی

چون جام جہان نمای ساقی

دلربائی دل زمن ناگہ ربودی کا شبکے

نگار اگر چہ ازمن برشکستی

اندوہ کنی چرا عراقی

ازکرم درمن بیچارہ نظر کن نفسے

اے عشق بمن کجا فتاوے

چہ کردم دلبرا ازمن چہ دیدے

اے بتو زندہ جسم وجان مونس جان کیستی

چہ کردہ ام کہ دلم از فراق خون کردی

چہ بدکردم چرابرسن ندیدے

بیاتا بیدلان راز اربینی

گرنہ سوداے یار واشمتی

اے دوست مگر برمن بے یار بخشاے

چہ خوش باشد دلا کر عشق یار مہربان میری

گر برخسار تو ایدوست نظر واشتمی

نگوئی یار کای غمخوار چونے

در جہان گرنہ یارداشتمے

اے دوست الغیاث کہ جانم بسوختے

کے بود کین دبر درا درمان کنے

اے زغم فراق تو جان مراشکایتے

اندر رہ عشق دی دکی پیدا نیست

در کارمن درہم آخر نظری فرماے

ہر کہ جان دار دروان دار

مثنوی از تصنیف حضرت شیخ عراقی رحمہ اللہ

مبدء امر وجوہر انسان

امر اوہست اول و آخر

خطاب بانفس خود

سراودرسر یقین وکمان

خاتم انبیا رسول ہدا

نعث حضرت سید المرسلین صلی اللہ علیہ وسلم

خطاب بسوی دل

تاکی ای مست خواب غفلت وجہل

احوال ولادت انسان

جان من چون بعالم دل شد

حق تعالے میان ہر عصری

مدح خواجہ سعد الدین احسن اللہ حالہ

گفت استاد عامل عاقل

ہر دمے کسوت لطیف نمود

حکایت

پند سود مند

غزل

آن پری بعدازانکہ تیرا انداخت

در ہوای تو جان وتن بارست

برکش ایددست تیری از ترکش

ہرکراہت عیش خوش باددست

ساقی نامہ

ساقیا بادۂ صوح بدہ

دل چو جانیست بامن مشتاق

حکایت

نکند جز کہ شوق دبدارت

حکایت

مامقیمان آستان توئیم

اے ہواے تو میونیں جانم

حکایت

اے شدہ چشم جان من بتو باز

چون سکندر زمنزل عادات

اے غم تو مجاور دل من

حکایت

عاشقان راہ عشق میجوبند

حکایت

دل من چون چراغ عشق افروخت

بود درکنج خانہ صبحدمے

اے ملامت کنان بیجا صل

چون بد بد این غزل بدنسیان خوب

اے زردے تو آفتاب خجل

آن غریبان منزل دنیا

آنکہ ابشان برونظر کروند

جنت قرب جابے ایشان ست

بود ومعروف زادہ فاضل

آن شنبدی کہ عاشق جانباز

مطر بانغمۂ خرین بردار

بود صاحبدلے بدانش و ہوش

عاشقے ترک خواب و خور کردہ

عاشق بیقرار از سر درد

مرحبا مرحبا محبت دوست

دیدۂ پاک بین ہمے باید

پیر شیراز شیخ روز بہان

عاشقان در کہیں معشو قند

عکس ہر موتیای بت رعنا

شیخ الاسلام امام غزالی

اگر ای آرزوی جان کہ توئی

جز حدیث تو من نمیدانم

چون در آمد بشہر دوست فقیر

مرحبا مرحبا نسیم صہبا

خاتمتہ الطبع کلیات عراقی از مولوی محمد حامد علی خان صاحب

از تو مہرم چودر نہا دبود